Schaalsprong 3/3: Stroom
De olifant en de schaalsprong. Vandaag deel 3: Netcongestie: stroom voor wie?
Na geld (deel 1) en stikstof (deel 2) is er nog een derde olifant in de kamer voordat je serieus over 8.500 extra woningen in Deurne kunt praten: stroom. Of preciezer: netcongestie, een overvol elektriciteitsnet.
Onlangs sprak een Deurnese ondernemer ons aan. Hij had een brief gekregen over zijn nieuwe stroomaansluiting. Tot nu toe ging hij ervan uit dat hij in 2033 aan de beurt zou zijn. 2033 inderdaad, dat is helaas geen grap.
In de brief stond doodleuk dat dit niet gehaald zou worden en dat hij in de praktijk pas rond 2036 kan worden aangesloten. Dat is de werkelijkheid voor bedrijven die willen groeien, verduurzamen of zich in Deurne willen vestigen. Maar wat voor visie heeft de gemeente Deurne dan op dit probleem? Helaas, die lijkt er niet te zijn.
Wat is eigenlijk het probleem?
Netcongestie betekent niet dat er “geen stroom” is, maar dat het netwerk het niet meer aankan op drukke momenten. Je kunt het vergelijken met een weg: er zijn genoeg auto’s, maar de weg is te smal. Je kunt er simpelweg niet nog meer verkeer tegelijk overheen sturen.
Elke kabel, elk station en elk deel van het netwerk heeft grenzen. Als te veel woningen, bedrijven, warmtepompen, laadpalen en zonnepanelen tegelijk iets van het net vragen, loopt het vast.
En dan hebben we het in Deurne niet alleen over 8.500 extra woningen, maar ook over nieuwe bedrijven en werkgelegenheid, extra voorzieningen (scholen, zorg, sport, winkels) en de verduurzaming van de bestaande wijken.
Dat is allemaal dezelfde snelweg, dezelfde kabel, dezelfde transformatorhuisjes. Voor Deurne moet eerst TenneT (landelijk) het net uitbreiden en vervolgens moet Enexis (provinciaal) nog onderzoek doen en uitbreiden.
Waar is de Deurnese energievisie voor de schaalsprong?
Je zou verwachten dat een gemeente die samen met Eindhoven kiest voor een schaalsprong, ook laat zien hoe we die nieuwe wijken gaan aansluiten en hoe we ruimte houden op het net voor bedrijven en voorzieningen.
Maar zo’n integraal energieplan voor de schaalsprong is er niet. Er wordt nu vooral geroepen: “We gaan bouwen!”.
De vraag “passen al die ambities in het stroomnet?” blijft onbeantwoord.
Is het dan allemaal onmogelijk? Nee.
Energie-experts geven aan: het beeld van “het kan allemaal niet meer” is ook te simpel. Er zijn juist allerlei slimme oplossingen in ontwikkeling:
- Lokale batterijen die piekmomenten opvangen
- Afspraken met bedrijven om op drukke momenten minder en op rustige momenten meer stroom te gebruiken
- Slimme sturing van laadpalen, warmtepompen en zonne-energie
- Energiehubs op bedrijventerreinen waar vraag en aanbod beter op elkaar worden afgestemd
Kortom: er beweegt veel in de markt. Maar dat zijn allemaal maatwerkoplossingen. Die ontstaan niet vanzelf in Deurne, die vragen om regie, duidelijke keuzes en samenwerking tussen gemeente, netbeheerder, ondernemers en inwoners.
Het Eindhovens Dagblad opende vorige week op de voorpagina met een verhaal over een tweede stroomnet in de Brainport. Dit tweede net moet na 2045 wat verlichting geven. Al staat er duidelijk bij: een oplossing is het niet. Door de energietransitie neemt de vraag naar stroom dusdanig toe dat het probleem, zelfs met zo’n omvangrijke maatregel, blijft bestaan.
Voorrang voor woningen, en dan?
Wel is er een lichtpuntje. Woningbouwprojecten krijgen namelijk voorrang op het stroomnet. Mooi. Maar ben je er daarmee? Voorrang op het stroomnet werkt in het geval van “een straatje erbij”: een beperkt aantal extra woningen dat gebruik blijft maken van bestaande voorzieningen.
Maar een schaalsprong betekent meer dan woningen alleen. Voorrang voor woningen betekent aan de andere kant extra vertraging voor al die noodzakelijke voorzieningen. Hoe je het ook wendt of keert: de olifant verdwijnt niet met voorrangsregels.
Waar wringt het dan voor Transparant Deurne?
Niet bij het idee dat er technisch niets kan. Wel bij het feit dat we in Deurne:
- een schaalsprong als opdracht krijgen,
- tegelijk ook onze bestaande woningvoorraad versneld gasloos willen maken,
- en ook nog ruimte willen geven aan nieuwe bedrijvigheid,
zonder dat duidelijk is hoe dat samen binnen de grenzen van het stroomnet moet passen.
Gasloos worden klinkt mooi, maar betekent meestal: meer vraag naar stroom. Rond half zes ’s avonds gaat overal de elektrische kookplaat aan en draait de gaskraan juist verder dicht.
Gas is letterlijk en figuurlijk op een laag pitje gezet.
Wat zouden wij wel willen zien?
Transparant Deurne wil niet alleen aangeven wat er misgaat. We willen ook meedenken over wat er anders kan. Een paar concrete punten:
- Een openbaar energieplan voor de schaalsprong
- Laat zien hoe 8.500 woningen, bedrijven en voorzieningen in het net passen.
- Niet alleen “woningen krijgen voorrang”, maar een totaalplaatje: wat betekent dat voor scholen, sporthallen, zorg en werkgelegenheid?
- Eerlijke keuzes tussen schaalsprong en gasloos
- Als blijkt dat alles tegelijk niet past, wees dan eerlijk.
- Misschien betekent dat: eerst ruimte reserveren voor nieuwe woningen en bedrijven, en het tempo van “alles gasloos” in bestaande wijken beter faseren.
- Niet omdat we tegen verduurzaming zijn, maar omdat we hier rekening mee moeten houden.
- Samenwerking met netbeheerder en energie-experts
- Nodig netbeheerder, ondernemers, woningcorporatie en onafhankelijke experts uit en werk samen aan oplossingen.
- Maak inzichtelijk: welke delen van het net zitten vol, waar is nog ruimte, waar liggen kansen voor slimme oplossingen (lokale batterijen, energiehubs, flex-contracten)?
- Wees eerlijk tegen inwoners en ondernemers
- Geen mooie praatjes. Laat zien: hier kan het wel, hier wordt het spannend, hier moeten we keuzes maken.
Transparant Deurne vindt:
Als je inwoners vraagt mee te denken over de toekomst van Deurne, moet je ook eerlijk zijn over de beperkingen en over de keuzes die daarbij horen. We noemen dit een derde olifant omdat het een groot probleem is dat iedereen voelt, maar waar je weinig over terugziet in de plannen.
Met deze derde olifant, stroom, ronden we onze korte serie over de schaalsprong af. Niet om mensen bang te maken, maar om het gesprek eerlijker te maken.
Want pas als we de drie olifanten in de kamer, geld, stikstof en stroom, echt onder ogen durven zien, kunnen we samen beslissen:
- Hoe groot wil Deurne worden?
- Hoe snel willen we dat?
- En vooral: onder welke voorwaarden?
Tot Slot
Het kost je maximaal een minuut of 10. Deel deze uitnodiging ook zoveel mogelijk onder andere inwoners!